سه‌شنبه، آبان ۲۹، ۱۳۸۶

به یاد باغچه بان

چهارم آذر سالروز درگذشت پدر آموزش ناشنوايان در ايران , جبار عسگرزاده معروف به باغچه بان است. ميرزا جبار عسگرزاده معروف به جبار باغچه بان که اصليت جدش تبريزي بود در سال 1264 در شهر ايروان پايتخت کنوني جمهوري ارمنستان به دنيا آمد. وي تا 34 سالگي به فعاليت مطبوعاتي در روزنامه ها اشتغال داشت و پس از انقلاب روسيه و کشمکش هاي قومي و فرهنگي در سال 1298 به ايران آمد و در مرند و سپس در تبريز به آموزگاري در مدارس دولتي مشغول شد. پدر آموزش ناشنوايان با توجه به نارسايي هاي آموزشي در تدريس الفباي فارسي روش تازه اي ابداع کرد که در عمل با موفقيت زيادي همراه بود. وي در دو کتاب تحت عناوین "برنامه کار آموزگار" و "کتاب الفباي آسان" که در سالهاي 1302 و 1303 منتشر شد اين روش را به ديگران معرفي کرد. کتاب الفباي آسان نخستين کتاب آموزش الفبا در نوع خودش محسوب مي شود. در روش استاد باغچه بان که ترکيبي از روش مکتب خانه ها و مدارس قديم ايران و روش مدارس نوين آن روز است، ابتدا دانش آموز با کلمه آشنا مي شود و در قالب آن کلمه، حروف جديد را مي آموزد و کلمه و اجزاي آن به طور همزمان به دانش‌آموز آموخته مي شود. باغچه‌ بان را بايد نخستين کسي دانست که آموزش سمعي بصري را به دستگاه آموزشي ايران وارد کرد. وي نخستين بار به فکر تعليم و تربيت کودکان ناشنوا افتاد و نخستين دبستان ناشنوايان را در چهار راه حسن آباد در خانه‌اي محقر تاسيس کرد. باغچه بان روش آموزش الفباي دستي را اختراع کرد و هنگام تعليم و تربيت به روش ديگري دست يافت که امروزه به نام روش ترکيبي معروف است و با گذشت اين همه سال به عنوان مترقي ترين روش در مدارس سراسر ايران استفاده مي شود. وي با نوشتن کتابهاي ديگر همچون بازيچه الفبا 1311 و دستور تعليم الفبا 1314 و الفباي سربازان 1323 و الفباي خود آموز براي سالمندان 1326 و اسرار تعليم و تربيت يا اصول تعليم الفبا ,1327روش ترکيبي را به تکامل رساند , روشي که هم اکنون نيز با تغييراتي به عنوان مترقي‌ترين روش آموزشي همچنان در مدارس ايران مورد استفاده قرار مي گيرد. باغچه بان با تشويق مدير کل فرهنگ آذربايجان نخستين کودکستان تحت پوشش وزارت معارف با نام باغچه اطفال را در مقصوديه کوچه انجمن تبریز در 23 ارديبهشت 1303 شمسي راه اندازي کرد و کلمه باغچه بان را به عنوان نام خانوادگي خويش برگزيد و به جبار باغچه بان معروف شد. باغچه بان به طور اتفاقي و بدون يک برنامه از پيش تعيين شده به صحنه آموزش ناشنوايان وارد شد. وي همچنين در سال 1303 نخستين بار در ايران آموزش دو کودک کر و لا‌ل مادرزاد را برعهده گرفت. اين دو کودک شش ماه بعد در حضور مردم, فرهنگيان و حتي اعضاي کنسولگري ها براي مردم خواندند و روي تخته سياه ديکته نوشتند به اين ترتيب جبار باغچه بان آموزش کودکان کرولا‌ل را پايه گذاري کرد. جبار باغچه بان بدون تعليمات کلاسيک و نوين با سعي و کوشش به رموز صداهاي زبان دست يافت و روش الفباي دستي را اختراع کرد که در آن تلفظ هر حرف را با شکل انگشتان و محل گذاشتن دست بر سينه يا نگاهداشتن آن در مقابل دهان نشان مي دهد و به علت تاکيد زياد روي تلفظ و لبخواني به الفباي گوياي باغچه بان شهرت يافت و با چاپ در کتاب الفباي گويا به سال 1329 شمسي به تکامل رسيد. باغچه بان سال 1311 شمسي به تهران آمد و تلاش براي تاسيس دبستان ويژه کرولالها را آغاز کرد. وي در محلي کوچک و محقر آموزش پنج کودک کرولال را بر عهده گرفت. ده سال بعد جمعيت حمايت از کودکان کرولال به ثبت رسيد. باغچه بان در 1322 شمسي بار ديگر قلم در دست گرفت و به نشر نخستين شماره مجله زبان در اول بهمن 1323 شمسي پرداخت. نخستين دوره يک ساله تربيت معلم در سال 1335 شمسي در دبستان باغچه بان تشکيل شد. دو کتاب ارزشمند "روش آموزش کرولالها" و "حساب کرد" شامل آخرين نظريات آموزشي باغچه بان است و در سالهاي 1343 و 1344 شمسي منتشر شد. سرانجام سازمان برنامه و بودجه به امور مالي دبستان کرولالهاي باغچه‌بان توجه بيشتر کرد و از سال 1345 شمسي کد بودجه‌اي در بودجه کل ايران به نام آن دبستان اختصاص داد. باغچه بان آموزگار کودکان کرولال سرانجام درسن 80 سالگي پس از يک بيماري کوتاه چهار روزه در چهارم آذر سال 1345 شمسي چشم از جهان فرو بست. از او بيش از 30 تاليف در آموزش کودکان , ناشنوايان , سالمندان و ادبيات برجاي مانده است. وي مردي خود ساخته، مبتکر، خلاق و فعال بود که با کمترين امکانات و با سعي و کوشش فراوان نقشي فراموش نشدني در آموزش کودکان ايران به ويژه کودکان کرولال ايفا کرد. روحش شاد و یادش گرامی

هیچ نظری موجود نیست: